open/close
मुक्तचेतने भेदाक्षेपस्तत्साधकानुमानप्रयोगश्च
अनुमाने विमतसम्प्रतिपन्नपदप्रयोगप्रयोजनम्
पूर्वोक्तानुमाने भिन्न इति सामान्यतः साध्यनिर्देशाभिप्रायः
पूर्वोक्तानुमाने परमात्मनः पक्षत्वेऽनुपपत्तिनिरासः
पूर्वोक्तानुमाने हेतुपरिष्कारः
प्रकारान्तरेण हेतुसाध्यपरिष्कारः
विमतो भिन्न इत्यत्र भेदे पारमार्थिकत्वादिप्रश्नायोगसमर्थनम्
प्रश्नस्य संशयमूलकत्वसमर्थनम्
भेदे पारमार्थिकत्वादिकोटिकसंशयायोगसमर्थनम्
भेदे सर्वत्र चानिर्वचनीयत्वादिप्रभेदाभावेन पूर्वोक्तसंशयायोगसमर्थनम्
पूर्वोक्तप्रश्नायोगे दृष्टान्तकथनम्
पूर्वोक्तप्रश्नसंशयायोगे अनुमानप्रमाणकथनम्
पूर्वोक्तानुमाने साध्यपरिष्कारः
अध्याय २
प्रमाणाभावे अनिर्वचनीयज्ञानसामान्याभावसमर्थनम्
अनिर्वचनीयस्य प्रत्यक्षसिद्धत्त्वशङ्का, मिथ्याशब्दवाच्यत्त्वशङ्का च
पूर्वोक्तशङ्काद्वयनिरासः
मिथ्याशब्दस्यासद्वाचित्वसमर्थनम्
मिथ्याशब्देन अनिर्वचनीयावाचकेनाप्यनिर्वचनीयव्यवहार इति शङ्कानिरासः
अनिर्वचनीयस्यानुमानसिद्धत्वशङ्का तन्निरासश्च
अप्रसिद्धविशेषणत्वस्यासाधकत्वहेतुत्वसमर्थनम्
केवलव्यतिरेकिणि अप्रसिद्धविशेषणत्वस्य दूषणत्वसमर्थनम्
केवलव्यतिरेकिणि व्याप्तिग्रहस्य सुशकत्वशङ्का तन्निरासश्च
सामान्यतोऽनिर्वचनीयत्वसाधकानुमानं तन्निरासश्च
बाध्यत्वानुमानेन मिथ्यात्वसिद्धावनिर्वचनीयत्वसिद्धिरिति शङ्का तन्निरासश्च
बाध्यत्वानुमानस्य ईश्वरसाधककार्यत्वानुमानवैलक्षण्योपपादनम्
मूलोक्तस्य धूमत्वदृष्टान्तस्यायुक्तत्वशङ्कापरिहारौ
धूमत्वस्य बाष्पारोपितधूमवृत्तित्वाङ्गीकारे दोषकथनम्
अध्याय ३
नासदासीदित्यागमस्य आगमतया सदसद्वैलक्षण्यपरत्वाभावसमर्थनम्
नासदासीदित्यागमस्य परिशेषतया सदसद्वैलक्षण्यपरत्वाभावसमर्थनम्
नासदासीदिति श्रुत्युक्तसदसद्वैलक्षण्यं मूर्तामूर्तवैलक्षण्यमेवेति श्रुत्या समर्थनम्
नासदासीदिति श्रुत्युक्तमूर्तामूर्तवैलक्षण्यं पञ्चभूतवैलक्षण्यमेवेति श्रुत्या समर्थनम्
श्रुतिद्वयसिद्धस्य नासदासीदिति श्रुत्यर्थस्य निरूपणम्
विनापि श्रुत्यन्तरोदाहरणं पञ्चभूतवैलक्षण्यरूपार्थलाभे तदुदाहरणवैयर्थ्यशङ्का तन्निरासश्च
श्रुतिपुराणादिगतानिर्वाच्यादिशब्दानामनिर्वाच्यबोधकत्वाभावस्य स्मृत्या समर्थनम्
ब्रह्मातिरिक्तप्रपञ्चानृतत्वादिप्रतिपादकश्रुतिवचनानां स्मृत्या अर्थनिरूपणम्
अनृतादिशब्दानां प्रपञ्चानिर्वाच्यत्वबोधकत्वाभावे प्रपञ्चसत्यत्वस्य प्रमितत्वरूपकारणोक्तिः
भगवद्गीतावचनैः प्रपञ्चसत्यतासमर्थनम्
श्रुत्या प्रपञ्चसत्यत्वसमर्थनम्
अनिर्वचनीयत्वे अर्थापत्तिप्रमाणनिराकरणम्
अनिर्वचनीयत्वसाधकत्वेनाभिमतार्थापत्तेर्व्याप्त्यभावोपपादनम्
असतः प्रतीत्यनङ्गीकारे बाधकोक्तिः
असतः अपरोक्षप्रतीत्यनङ्गीकारे बाधकोक्तिः
असतः अपरोक्षज्ञानाङ्गीकारे सर्वज्ञानेष्वनाश्वासशङ्का तन्निरासश्च
रजतज्ञानस्य सविषयत्वसमर्थनम्
वियदादिजगतो ज्ञाननिवर्त्यत्वशङ्का तन्निरासश्च
अध्याय ४
ज्ञाननिवर्त्यत्वस्य मिथ्यात्वाङ्गीकारे दूषणाभिधानम्
जगतः सच्छब्दार्थविकल्पानुपपत्त्या सद्विलक्षणत्वानुपपत्तिसमर्थनम्
वियदादिजगतोऽनिर्वचनीयत्वे भेदनिराकरणायोगरूपबाधकसमर्थनम्
अनिर्वचनीयत्वस्य मिथ्यात्वे भेदनिराकरणोपपत्तिशङ्का तन्निरासश्च
अनिर्वचनीयलक्षणानुपपत्त्या अनिर्वचनीयनिराकरणम्
अनिर्वचनीयलक्षणस्य मिथ्यात्वे जगत्सत्यतापादनम्
पूर्वोक्तप्रतिज्ञादोषनिरासस्य हेत्वादिदोषनिरासे अतिदेशः
मुक्तत्वहेतुना पारमार्थिकभेदासिद्धिशङ्का
पूर्वोक्तशङ्कानिरासार्थं मिथ्यात्वादिसाधकानुमाने पूर्वोक्तदोषातिदेशः
दृश्यत्वानुमाने अनैकान्तिकतोपपादनम्
आत्मनो दृश्यत्वाभावे बाधकोक्तिः
आत्मज्ञानाभावे बाधकोक्तिः
आत्मनो दृश्यत्वानङ्गीकारे अतिप्रसङ्गान्तरोक्तिः
आत्माविषयकस्याप्यात्मज्ञानस्याऽत्माऽकारत्वशङ्का तन्निरासश्च
आत्मज्ञानस्य आत्मविषयकत्वमेव आत्माकारत्वमिति समर्थनम्
ज्ञानकर्मत्वविषयत्वयोरविशेषसमर्थनम्
विषयाऽश्रिताज्ञाननिवर्तकतया आत्माकर्मकस्यापि ज्ञानस्याऽत्मज्ञानत्वमिति शङ्का
अध्याय ५
अज्ञानस्य ज्ञातृपुरुषगतत्वसमर्थनम्
अज्ञानस्य विषयाश्रितत्वाभावसाधकानुमानस्य सत्प्रतिपक्षत्वशङ्का तन्निरासश्च
आत्मज्ञानस्याऽत्माविषयकत्वे तेनात्माज्ञानाऽनिवृत्त्यापादनम्
आत्माविषयकस्याऽत्मज्ञानस्याऽत्माज्ञाननिवर्तकत्वे घटज्ञानस्यापि तन्निवर्तकत्वाऽपादनम्
आत्मज्ञानस्य निर्विषयत्त्वे ज्ञानत्वाभावाऽपादनम्
शशविषाणादिज्ञानस्य सविषयत्वोक्तिपुरःसरं दृश्यत्वहेतुदूषणोपसंहारः
अप्रमातृत्वस्य जडत्वे आत्मनि व्यभिचारोपपादनम्
अप्रकाशत्वस्य जडत्वे आत्मनि व्यभिचारोपपादनम्
पररीत्या आत्मनः कर्तृकर्मभावविरोधेन स्वविषयप्रकाशत्वाभावसमर्थनम्
मूले कर्तृकर्मभावविरोधादित्युक्तेरयुक्तत्वशङ्का परमतस्वमतरीत्या तत्परिहारश्च
पररीत्या आत्मनः परविषयप्रकाशत्वाभावसमर्थनम्
आत्मप्रकाशस्य निर्विषयत्वाभावसमर्थनम्
देशतः कालतः परिच्छिन्नत्वहेतोर्भागासिद्ध्युपपादनम्
वस्तुतः परिच्छिन्नत्वहेतोरनैकान्तिकतोपपादनम्
आत्मत्वहेतुनिराकरणम्
प्रत्यक्षस्य सत्त्वग्राहित्वनियमोपपादनम्
विश्वमिथ्यात्वादिसाधकानुमानागमयोः प्रत्यक्षबाध्यत्वसमर्थनम्
प्रत्यक्षस्यानुमानादिबाध्यत्वशङ्का
प्रत्यक्षस्यानुमानादिभ्यः प्राबल्यसमर्थनम्
प्रत्यक्षसिद्धस्यानुमानाद्यबाध्यत्वनियमे व्यभिचारशङ्का तत्परिहारश्च
जगत्प्रत्यक्षस्यापटुत्वशङ्का तत्परिहारश्च
अध्याय ६
वियदादेर्मायाजन्यत्वाभावे प्रमाणोक्तिः
सर्वस्य जगतो मायाजन्यत्वाभावे प्रमाणोक्तिस्तद्भावे प्रमाणविरोधोक्तिश्च
जगत्सत्यत्वादिविषये सर्वानुगुणश्रुत्युदाहरणम्
वेदवेदानुसारिप्रमाणानां श्रुत्यादिप्रमाणान्तरविरोधे सर्वथा हेयत्वाभावः
विश्वमिथ्यात्वसाधकाभिमतानुमानागमयोरागमविशेषविरोधसमर्थनम्
‘नासतः’ इत्यादिसूत्राणां शून्यवादिमतनिरासपरतया न प्रपञ्चमिथ्यात्वविरोधित्वमिति शङ्का
पूर्वोक्तशङ्कानिरासाय शून्यवादमायावादयोः साम्योपपादनम्
शून्यवादमायावादयोर्वैलक्षण्यमाशङ्क्यापरप्रमेये वैलक्षण्याभावोपपादनम्
शून्यवादमायावादयोः परप्रमेये वैलक्षण्याभावोपपादनम्
ब्रह्मनिर्विशेषत्ववादिमायावादिमतनिराकरणे सूत्रकारस्यापसिद्धान्तशङ्का
स्पष्टैः सूत्रकारवचनैः श्रुत्या च ब्रह्मनिर्विशेषत्ववादनिरासेन पूर्वोक्तशङ्कानिरासः
ब्रह्मनिर्विशेषत्ववादस्य युक्तिविरोधोपपादनम्
ब्रह्मनिर्विशेषत्ववादे सत्यादिपदानां पर्यायत्वशङ्कानिरासपूर्वकं प्रतिवादिना प्रमाणोक्तिः
सत्यज्ञानादिवाक्यानामखण्डार्थत्वसाधकानुमाने दृष्टान्ते साध्यवैकल्योपपादनम्
तत्त्वमस्यादिवाक्यानामखण्डार्थतासाधकानुमाने दृष्टान्ते साध्यवैकल्योपपादनम्
अध्याय ७
सोऽयं देवदत्त इत्यादिवाक्ये वाच्यार्थानुपपत्त्यभावसमर्थनेन लक्षणानिराकरणम्
वक्तुर्विशिष्टार्थविवक्षाभावेन लक्षणाश्रयणमिति शङ्का तन्निरासश्च
प्रकृष्टादिवाक्यस्य चन्द्रादिस्वरूपमात्रबोधकत्वे कश्चन्द्र इत्यादिप्रश्नानुपपत्तिसमर्थनम्
प्रकृष्टादिवाक्ये प्रश्नप्रतिवचनयोर्विशिष्टविषयकत्वसमर्थनेनाखण्डार्थत्वभङ्गः
तत्त्वमसीत्यादिवाक्ये गौणप्रयोगप्रयोजनसमर्थनम्
सत्यज्ञानादिवाक्यानां हेत्वन्तरेण विशिष्टार्थतासमर्थनम्
विशिष्टस्य सत्यत्वसमर्थनम्
विशिष्टादीनां तर्केण दुर्घटत्वादनिर्वचनीयत्वशङ्का तत्परिहारश्च
न च प्रत्यक्षेत्यनेन दृष्टस्य वस्तुन इत्यस्य पौनरुक्त्यशङ्का तत्परिहारश्च
प्रमाणदृष्टस्य तर्कबाध्यत्वाभावसमर्थनम्
विशिष्टनिरासकतर्कस्य विपर्यये पर्यवसानाभावसमर्थनम्
विशिष्टनिरासकतर्कस्य प्रतिकूलतर्कप्रतिहतिसमर्थनम्
प्रसङ्गस्य विपर्यये पर्यवसानम्
ब्रह्मजगतोः सत्यत्वे मिथ्यात्वे च श्रुतिसाम्यम्
विशिष्टनिराकरणतर्कस्य पञ्चाङ्गवैकल्येनाभासत्वसमर्थनम्
तर्कस्य प्रमाणदृष्टबाधनासामर्थ्ये वास्तविकनिमित्तप्रदर्शनम्
दृष्टेस्तर्कस्य प्राबल्याभावसमर्थनम्
प्रत्यक्षाभासस्यापि तर्कबाध्यत्वाभावसमर्थनम्
रागातिरेकेणापि बाधितेऽर्थे प्रवृत्त्यभावसमर्थनम्
तर्कबाधितेऽनन्नवैलक्षण्यज्ञानस्याभ्यवहारादिकारणत्वाभावसमर्थनम्
दृष्टस्य वस्तुन इत्यादिनोक्तस्योपसंहारः
अध्याय ८
दृश्यत्वाद्यनुमानानामसिद्धिसमर्थनम्
दृश्यत्वाद्यनुमानानां प्रतितर्कपराहतिसमर्थनम्
दृश्यत्वाद्यनुमानानां दृष्टान्तस्य साध्यसाधनवैकल्यसमर्थनम्
उत तमादेशमित्यादिश्रुतीनां पराभिमतार्थानुवादः
वाचारम्भणमित्यादेः स्वाभिमतार्थसङ्कीर्तनम्
वाचारम्भणमित्यादेः प्रकृतोपयोगसमर्थनम्
यथा सोम्यैकेनेत्यादेः स्वाभिमतार्थसङ्कीर्तनम्
उत तमादेशमित्यादीनां पराभिमतार्थखण्डनम्
मुक्तत्वानुमानस्य विपक्षे बाधकोक्तिः
ईश्वरस्य संसारिणैक्याननुभवसमर्थनम्
अध्याय ९
मुक्तावपि भेदस्यानिवृत्तिसमर्थनम्
जीवेश्वरयोर्भेदवादिमतनिरासः
मुक्तेश्वरयोः स्वाभाविकभेदोपसंहारपूर्वकं मुक्तत्वानुमानोपसंहारः
आगमेनापि मुक्तेश्वरभेदसमर्थनम्
अभेदपरवत्प्रतीयमानागमानां गत्यन्तरकल्पनम्
भेदाद्यनुभवस्य भ्रान्तित्वनिरासः
एकजीववादनिरासेन तत्र मुक्तत्वानुमानस्य विपक्षे बाधकाभावशङ्कानिरासः
बहुजीववादादेकजीववादस्य विशेषसमर्थनम्
एकजीववादे साधकाभावस्य, मुक्तत्वानुमाने विपक्षे बाधकस्य च समर्थनम्
मुक्तेश्वरभेदतल्लब्धविष्णुगुणपरिपूर्णत्वयोरुपसंहारः
रामानुजमतनिरसनपूर्वकम् ईश्वरस्य मुक्तनियामकत्वसमर्थनम्
प्रकरणान्ते प्रतिपादितगुणगणविशिष्टभगवन्नमनम्
अन्ते निवेशितशिष्यनिबद्धश्लोकार्थविवरणम्
ग्रन्थान्ते मङ्गलाचरणम्
अध्याय १०
Temp
प्रश्न-उत्तर
open/close
अतद्विषयज्ञानेन..
आत्माविषयकस्याऽत्मज्ञानस्याऽत्माज्ञाननिवर्तकत्वे घटज्ञानस्यापि तन्निवर्तकत्वाऽपादनम्
श्रीमज्जयतीर्थटीका
अथानात्मविषयमपि तद् आत्माज्ञानं निवर्तयेत् हन्त तर्हि घटज्ञानमपि कस्मान्न निवर्त-येत् । अनात्मविषयत्वाविशेषादित्याह-
मूल
अतद्विषयज्ञानेन तदज्ञाननिवृत्तौ घटज्ञानेनापि निवर्तेत ।
आत्माज्ञानमिति शेषः ।