यं यं लोकं मनसा संविभाति ..

उपनिषत्

(आत्मवेदिन: महिमा)

यं यं लोकं मनसा संविभाति विशुद्धसत्त्वः कामयते यांश्च कामान् । तं तं लोकं जयते तांश्च कामां-

स्तस्मादात्मज्ञं ह्यर्च्चयेद् भूतिकामः

॥ इति पञ्चमः खण्डः ॥ ॥ १० ॥

श्रीनिवासतीर्थविरचिताखण्डार्थः

'प्राणो ह्येष : ' इति प्रकृतस्यापरोक्षज्ञानिनो जीवन्मुक्तयवस्थस्य महिमानमाह- यं यमिति । विशुद्धसत्त्वो विशुद्धे भगवति सत्त्वमन्तःकरणं यस्यासौ विशुद्धसत्त्वोऽपरोक्षज्ञानी यं यं लोकं मनसा संविभाति भावयति इच्छति यांश्च कामान् काम्यान् कामयते तं तं लोकं तांश्च कामाञ्जयते प्राप्नोति । 'ज्ञानादेव स्वर्गों ज्ञानादेवापवर्ग:' इत्यादिप्रमाणप्रसिद्धमंत्र हिशब्देन दर्शयति । तस्मादपरोक्षज्ञानिनः सत्यकामत्वादिप्रभाववत्त्वा- दन्योऽपि भूतिकामः पुमानात्मज्ञं भगवदपरोक्षज्ञानिनमर्चयेदित्यर्थः । इदमपि प्रकरणप्रसिद्धमिति हिशब्दः || १० ।।

॥ इति पञ्चमखण्डमन्त्रार्थः ॥