तत्ववृक्ष:

तत्त्ववृख:

I. स्वतन्त्रतत्त्वम्भगवान् विष्णुः
II. अन्यत् स
र्वं अस्वतन्त्रम्
अस्वतन्त्रभावतत्त्वेषु चेतनाचेतनात्मकेषु चेतनं प्रधानम् ।
चेतनं द्विविधम्-
1. दुःखास्पृष्टं चेतनं - रमा
2. दुःखस्पृष्टचेतनानि
दुःखस्पृष्टचेतनेषु -
(a) विमुक्ताः पञ्चविधाःदेवाः, ऋषयः, पितरः, पाः, नराः ।

(b) दुःखसंस्था:- (i) मुक्तियोग्याः पश्चविधाः - देवाः, ऋषयः, पितरः, पाः, नराः ।
(ii) मुक्त्ययोग्याः द्विविधाः- नित्यसंसारिणः तमोयोग्याः
तमोयोग्याः द्विविधाः - प्राप्तान्धतमसः, सृतिसंस्थिताः तेच चतुर्विधाः-
दैत्याः, रक्षांसि, पिशाचकाः, मर्त्याधमाः
अस्वतन्त्रभावेषु अचेतनं त्रिविधम्
अचेतनविभागः (1) नित्याः वेदाः 1
(2) नित्यानित्यम्-पुराणानि, कालः, प्रकृतिः इति त्रिविधम् ।
(3) अनित्यम् - द्विविधम्
(i) असंसृष्टम् -
महत्तत्त्वम् एकम् ,अहङ्कारतत्त्वम् एकम् ,बुद्धितत्त्वम् एकम्
मनस्तत्त्वम् एकम्, ज्ञानेन्द्रियाणि पञ्च, कर्मेन्द्रियाणि पञ्च
तन्मात्राः पश्च, भूतानि पञ्च
(आहत्य चतुर्विंशतितत्त्वानि)

(ii) संसृष्टम्
ब्रह्माण्डं तद्गतञ्च समस्तम् ।

अस्वतन्त्रेषु अभावस्त्रिविधः
(1) प्रागभावः
(2) प्रध्वंसाभावः
(3) सदाभावः (अत्यन्ताभावः)